SAĞLIK

Kendi Kendine Konuşmak Zihinsel Rahatsızlık Göstergesi mi?

Sokakta yürürken, evde tek başınayken ya da sınav öncesi notlara çalışırken kendi kendine konuştuğunu fark ettin mi? Merak etme, yalnız değilsin. Ama akla gelen ilk soru şu oluyor: “Kendi kendine konuşmak acaba delilik mi?” Gel, bu konuyu bilimsel araştırmalar ışığında birlikte inceleyelim.

Kendi Kendine Konuşmak Ne Anlama Geliyor?

Kendi kendine konuşmak, kişinin sesli ya da sessiz şekilde kendisiyle iletişime geçmesi anlamına gelir. Bu konuşmalar bazen bilinçli bir şekilde yapılır; örneğin kendini motive etmek, plan yapmak ya da düşünceyi organize etmek için. Bazen de tamamen farkında olmadan, otomatik olarak gerçekleşir.

Bu davranış, psikoloji literatüründe içsel diyalog (internal monologue) ya da özdüşünüm (self-talk) olarak adlandırılır. Bu durumun zihinsel hastalık belirtisi olduğunu düşünmek oldukça yaygın bir yanılgıdır. Oysa ki gerçek bundan oldukça farklıdır.

Zihinsel Rahatsızlık Belirtisi mi, Yoksa Zihinsel Sağlığın Göstergesi mi?

1. Normal Bir Beyin Aktivitesi

Araştırmalar, kendi kendine konuşmanın sağlıklı bireylerde oldukça yaygın olduğunu gösteriyor. Hatta bu durumun, beyin fonksiyonlarının sağlıklı çalıştığını gösteren bir işaret olduğu bile söylenebilir.

Psikolog Dr. Linda Sapadin’e göre, kendi kendine konuşmak, duyguları düzenleme, stresle başa çıkma ve odaklanma açısından faydalıdır. Özellikle plan yaparken ya da bir hedefe odaklanırken, sesli düşünmek beynin konuyu daha iyi kavramasına yardımcı olur.

2. Çocuklarda Gelişimsel Bir Süreç

Çocuklar büyürken kendi kendine konuşma davranışını sıkça sergiler. Bu onların çevreyi algılama ve öğrenme süreçlerinin bir parçasıdır. Jean Piaget gibi gelişim psikolojisinin öncülerine göre bu durum, bilişsel gelişimin sağlıklı bir göstergesidir.

Eğer bir çocuk oyuncaklarıyla oynarken karakterlere ses veriyor ya da kendi kendine senaryolar yaratıyorsa, bu onun hayal gücünün ve sosyal becerilerinin gelişmekte olduğunu gösterir.

3. Psikolojik Rahatsızlıklarla Karıştırılmamalı

Elbette, bazı psikolojik bozukluklarda da kişinin kendi kendine konuştuğu görülür. Örneğin şizofreni gibi psikotik bozukluklarda, kişi olmayan seslerle diyalog kurabilir. Bu durum genellikle halüsinasyonlarla birlikte görülür.

Ancak burada kritik fark şudur: Gerçeklik algısının kaybolup kaybolmadığı. Normal bireylerde kendi kendine konuşma bilincin kontrolünde gerçekleşir. Psikozda ise kişi konuştuğu seslerin kendi zihninden değil, dışarıdan geldiğine inanır. İşte bu ayrım, durumun zihinsel rahatsızlık olup olmadığını belirleyen ana faktördür.

Kendi Kendine Konuşmanın Faydaları

1. Dikkati Artırır ve Konsantrasyonu Güçlendirir

Özellikle karmaşık görevlerde ya da stresli anlarda sesli düşünmek, yapılacak işe odaklanmayı kolaylaştırır. Örneğin bir öğrenci, çalışırken “önce bu konuyu bitireyim, sonra diğerine geçerim” gibi cümlelerle kendini yönlendirebilir. Bu da öğrenme verimini artırır.

2. Motivasyonu Yükseltir

“Ben bunu yapabilirim”, “Sakin ol, her şey yoluna girecek” gibi olumlu iç konuşmalar, kişinin içsel motivasyonunu yükseltir. Bu tarz cümleler, özellikle sporcular ve sahne sanatçıları tarafından sıkça kullanılır.

3. Duyguları Düzenlemeye Yardımcı Olur

Stresli, öfkeli ya da üzgün anlarda kişi kendi kendine konuşarak duygularını tanımlayabilir ve onları daha iyi kontrol edebilir. Örneğin “Şu an çok sinirliyim ama biraz sakinleşmeliyim” gibi bir cümle, duygusal farkındalık yaratır.

4. Yaratıcılığı Tetikler

Yazarlar, sanatçılar ve tasarımcılar genellikle fikir üretme sürecinde kendi kendileriyle konuşurlar. Bu, içsel tartışmalarla alternatif senaryolar yaratmalarını sağlar.

Kendi Kendine Konuşma Ne Zaman Sorun Haline Gelir?

Her ne kadar kendi kendine konuşmak çoğu zaman zararsız olsa da, bazı durumlarda bir uzmana danışmak gerekebilir:

Konuşmalar sürekli olarak olumsuz, kendini aşağılama içerikliyse,
Kişi gerçek olmayan varlıklarla iletişim kurduğunu düşünüyorsa,
Bu davranış günlük yaşamı ve ilişkileri olumsuz etkiliyorsa,
Kişi bu davranış üzerinde kontrol sağlayamıyorsa,

o zaman bir psikiyatrist ya da psikologla görüşmek faydalı olacaktır.

Toplumsal Algı ve Stigma

Maalesef toplumda hâlâ kendi kendine konuşan insanlar “deli” olarak yaftalanabiliyor. Bu durum, zihinsel sağlıkla ilgili damgalamanın (stigma) bir parçasıdır. Oysa ki insan zihni oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir ve dışavurum biçimleri de farklılık gösterebilir.

Kendi kendine konuşmak, aslında çok insani bir davranıştır. İçinde yaşadığımız modern dünyada stres, belirsizlik ve yoğunluk göz önünde bulundurulduğunda, bu davranışın hayatı düzenleme çabası olarak görülmesi daha doğrudur.

Kendi Kendine Konuşmayı Nasıl Daha Etkili Hale Getirebilirsin?

Olumlu dil kullan: Kendine kötü değil, iyi davran. Eleştirel değil, destekleyici ol.
Amaç belirle: Sesli düşünme sürecinde bir hedefe ulaşmak için konuş. Dağılmaktan kaçın.
Dış etkenlere dikkat et: Uygunsuz ortamlarda sesli konuşmak yanlış anlaşılabilir. Bu nedenle özel alanlarda bu alışkanlığı sürdürmek daha rahat olabilir.
Yazıya dök: Düşüncelerini yazmak da konuşmak kadar faydalı olabilir. İç konuşmalarını yazıya dökerek zihinsel rahatlama sağlayabilirsin.

Sonuç: Kendi Kendine Konuşmak Bir Hastalık Değil, Bir Güçtür!

Kendi kendine konuşmak, düşündüğünün aksine zihinsel bir rahatsızlık değil; çoğu zaman zihinsel sağlığın, farkındalığın ve problem çözme becerisinin göstergesidir. Yeter ki bu davranışın bilincinde ol ve onu yapıcı bir biçimde kullan.

Unutma, bazen en iyi fikirler kendi kendine yapılan konuşmaların içinden çıkar. Ve bazen en büyük destek, yine kendinden gelir.